Antybiotyki są lekami używanymi do przeciwdziałania i leczenia infekcji bakteryjnych. Bakterie potrafią bronić się przed antybiotykami na różne sposoby np. niszczą je, nie wpuszczają do komórki bądź usuwają z wnętrza komórki. Bakterie oporne mogą swobodnie namnażać się w obecności antybiotyku i są w stanie przekazywać zdolność obrony kolejnym pokoleniom oraz innym bakteriom.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że oporność mikroorganizmów na leki przyczynia się rocznie do 75 tys. zgonów, w tym ok. 2,2 tys. w Polsce. Do roku 2050 liczba ta może wzrosnąć nawet do 10 milionów rocznie.

Główne przyczyny antybiotykooporności:

·         Nadmierne lub niepotrzebne stosowanie antybiotyków - w latach 2000–2015 globalne stosowanie antybiotyków wzrosło o 65 proc.
·         Nieprzestrzeganie zaleceń lekarza dotyczących dawkowania.
·         Przerywanie antybiotykoterapii po ustąpieniu objawów infekcji.
·         Nadużywanie antybiotyków podczas produkcji żywności.
·         Nieprzestrzeganie zasad higieny.

Profilaktyka antybiotykooporności

Przeciwdziałać antybiotykoodporności można poprzez:

·         Zapobieganie infekcjom przez: mycie rąk, zachowanie dobrej higieny żywności, unikanie bliskiego kontaktu z chorymi oraz stosowanie aktualnych szczepień.
·         Stosowanie antybiotyków jedynie w sytuacjach, kiedy zostaną przepisane przez lekarza.
·         Zawsze stosowanie się do zaleceń lekarza.
·         Niestosowanie niewykorzystanych w poprzednich kuracjach antybiotyków.
·         Nieudostępnianie antybiotyków innym osobom.
Antybiotyki działają tylko na bakterie i nie leczą chorób wirusowych takich jak grypa, przeziębienie, ostre zapalenie gardła i oskrzeli. Decyzja o włączeniu do terapii antybiotyków powinna być podejmowana każdorazowo przez lekarza. Zalecane jest wykonanie posiewu materiału od chorego (np. krwi, moczu, wymazu z gardła) w celu określenia, jaka bakteria jest odpowiedzialna za zakażenie i jaka jest jej wrażliwość na antybiotyki. Na podstawie antybiogramu, można dokonać najwłaściwszego właściwego doboru antybiotyku. W przypadku ustalenia zakażenia wirusowego antybiotyk nie jest potrzebny i nie powinien być stosowany. Gdy podejmujemy leczenie antybiotykiem bez wyniku badania mikrobiologicznego mamy do czynienia z terapią empiryczną. Gdy znamy drobnoustrój wywołujący zakażenie i jego wrażliwość na antybiotyki mówimy o leczeniu celowanym, które jest najbardziej skuteczne.

Antybiotyki należy stosować tak długo, jak to zalecił lekarz, w innym przypadku może pojawić się antybiotykooporność. Niepotrzebnie podany antybiotyk może sprzyjać powstawaniu oporności bakterii, niszczyć fizjologiczną florę bakteryjną przewodu pokarmowego, a czasami powodować działania niepożądane. W trakcie terapii antybiotykami warto zapytać lekarza o probiotyki mające na celu zapobiec eliminacji naturalnej jelitowej flory bakteryjnej przewodu pokarmowego.