Wojna widziana przez obiektyw. Czy fotografia może zmienić rzeczywistość?

Maciej Zygmunt już od lat pracuje zarówno dla klientów komercyjnych, jak i dla organizacji pozarządowych. Zawsze bliska jego sercu była fotografia społecznie zaangażowana - „social documentary”. Jak sam przyznaje, od zawsze wierzył w utopijną, choć realną możliwość, że fotografia może zmieniać świat:

Ten utopijny czasami wkład fotografii może pomóc zmieniać świat, chociaż trochę na lepsze. Zawsze się tym interesowałem i także pracowałem w tych tematach. Było to też naturalne, gdy wybuchł pełnoskalowy konflikt Rosji z Ukrainą, że ruszyłem do działania i zacząłem fotografować.

Z Krakowa do Ukrainy

Po zakończeniu pracy w Krakowie kolejnym naturalnym krokiem była podróż do Ukrainy, która odbyła się w marcu 2022 roku. Po drodze były Przemyśl i Medyka. Następnie, wraz ze znajomymi, udał się do Lwowa, by na własne oczy zobaczyć sytuację na miejscu i uwiecznić ją na zdjęciach.

Czuję się, jakby po tej pracy moje całe życie się zmieniło i może wydaje mi się, że nadaję się do pracy w takich warunkach, ponieważ nie doznałem jakiejś paniki czy nie miałem większość trudności w zaadaptowaniu się do panującej tam sytuacji.

Choć nie był wolny od strachu, nauczył się kontrolować emocje i działać w warunkach wysokiego napięcia, skupiając się na zadaniu do wykonania.

Maciej Zygmunt, będąc w takich miejscach jak Kijów, Bucza, Irpin czy Charków, widział na własne oczy przerażające skutki wojny. Szczególnie w pamięć zapadło mu oblężenie Charkowa, miasta, które nadal jest regularnie ostrzeliwane. Mimo to wielu mieszkańców, których zna osobiście, zdecydowało się tam wrócić, pomimo stałego zagrożenia:

Mam tam teraz znajomych, wiem, jak toczą swoje życie. Niektórzy byli uchodźcami w Polsce, ale już wrócili. Mimo że miasto cały czas jest zagrożone i cały czas jest pod ostrzałem, większym lub mniejszym, to jednak ten hart ducha ludzi, którzy tam żyją i te warunki, gdy oni mieszkają w swoich domach, jest duży. Tego nigdy się nie zapomina.

Wojna zmienia perspektywę

Praca fotografa w warunkach wojennych nie tylko wpłynęła na jego codzienne życie, ale także zmieniła spojrzenie na codzienne problemy.

Na pewno inaczej podchodzę teraz do życia. Jakieś dramaty, które się wydarzają w życiu takim osobistym, są nagle do przejścia. Wcześniej wydawało mi się, że są bardzo trudne i potrafią wywróć całe życie, ale z perspektywy tego, gdy było się na wojnie i widziało, jak to wygląda, to nabiera się jednak dystansu do normalnej egzystencji.

Jednym z najbardziej poruszających doświadczeń było dla niego spotkanie z rodziną spod Charkowa, która była więziona w swoim domu przez Rosjan. Gdy ich miejscowość została wyzwolona, mimo traumatycznych przeżyć, nadal starali się prowadzić normalne życie, a ich gest – częstowanie fotografa czereśniami – stał się symbolem kontrastu pomiędzy wojennym koszmarem a pragnieniem normalności.

(cała rozmowa do posłuchania)