- Karta Polaka to dokument świadczący o przynależności do narodu polskiego. Absolutnie nie jest to dokument potwierdzający posiadanie polskiego obywatelstwa. Czym innym jest przynależność do narodu polskiego. Może być obywatel Ukrainy, który ma polskie korzenie i przynależy do narodu polskiego, ale ma obywatelstwo ukraińskie. To dokument wydawany zasadniczo przez konsulów. Od 30 lipca 2022 roku wojewodowie mają możliwość wydania Karty Polaka, ale tylko obywatelom trzech krajów: Rosji, Ukrainy i Białorusi - mówi Lucyna Gajda, dyrektor generalna Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie.
Czym jest polskie pochodzenie? Jeśli jedno z rodziców, jedno z dziadków lub dwoje pradziadków było narodowości polskiej, wtedy można wykazać tę narodowość w konsulacie. Należy złożyć pisemną deklarację o przynależności do narodu polskiego i inne dokumenty. Następnie konsul w rozmowie ustala, czy ta osoba przynależy do narodu polskiego.
- Karta Polaka może być przyznana przez konsula nie tylko osobom, które wykażą polską narodowość, ale także cudzoziemcom, którzy działają na rzecz Polski: promują ją, wspierają. Oni muszą przedłożyć konsulowi zaświadczenie z organizacji polskiej lub polonijnej, świadczące o tym, że działają na rzecz Polski. Wtedy konsul takiej osobie może przyznać Kartę Polaka - dodaje Gajda.
Karta Polaka nie oznacza posiadania polskiego obywatelstwa, ale zdecydowanie ułatwia jego otrzymanie. Karta Polaka przewiduje szereg przywilejów. Najważniejsze to jest to, że osoba z Kartą Polaka poza granicami może łatwo uzyskać wizę wjazdową do Polski. Jest to wtedy też bezpłatne. Już w Polsce taka osoba może podejmować pracę bez zezwolenia, prowadzić działalność gospodarczą jak polski obywatel. Może się też bezpłatnie kształcić w szkołach. W określonych przypadkach może korzystać ze świadczeń medycznych. Ma 37% ulgi na komunikację publiczną i darmowy wstęp do muzeów, żeby polską kulturę łatwiej poznawać. Osoba z Kartą Polaka natychmiast po przyjeździe może uzyskać zezwolenie na pobyt stały, osiedlić się i po roku przebywania w kraju może uzyskać obywatelstwo. Taka osoba, która złoży wniosek o pobyt stały do wojewody, może także uzyskać świadczenie pieniężne, ułatwiające start życiowy w Polsce. Dla osoby dorosłej to teraz prawie 12 tysięcy. Dziecko to połowa tej kwoty.
- W 2023 roku do wojewody małopolskiego wpłynęło prawie 200 wniosków o Kartę Polaka. To jednak tylko obywatele Ukrainy, Rosji i Białorusi. Chodzi o to, żeby osoby deklarujące przynależność do narodu polskiego nie były tam prześladowane. Na Ukrainie jest wojna, trudno tam konsulów dodatkowo obciążać. Dlatego osoby z tych państw mogą w Polsce u dowolnego wojewody złożyć wniosek - podkreśla Lucyna Gajda.