"Pejzaże regionalne" Audycja z dn. 12.05. 2024 r.

ZAGADKA HISTORYCZNA (12.05)

Syn Kazimierza Sprawiedliwego LESZEK BIAŁY (urodzony około 1184 r.) był ostatnim władcą krakowskim, którego wszyscy dzielnicowi książęta piastowscy uznawali, choćby czysto nominalnie, za posiadającego pewne uprawnienia zwierzchnie nad całością ziem polskich.

Leszek Biały został zamordowany w 1227 r. w Marcinkowie koło Gąsawy.

Wydarzenie to zostało upamiętnione w 700. rocznicę zbrodni, w 1927 r., wzniesieniem pomnika według projektu krakowskiego rzeźbiarza JAKUBA JUSZCZYKA (1893 -1945).

Przyrodni, starszy brat Władysława Łokietka LESZEK CZARNY (urodzony ok 1241 r.) był księciem krakowsko - sandomierskim .

Na jego dworze dały się zauważyć tendencje zjednoczeniowe, o czym może świadczyć rozwijający się kult świętego Stanisława.

Leszek Czarny zmarł bezpotomnie w 1288 r. w Krakowie.

Gdzie zostali pochowani obaj Piastowie?

ADRES INTERNETOWY: [email protected]

                                         do godz. 7.30 dnia 12.05. 2024 r.

UPOMINKI:  płyty CD

"AURORA" - kompozycje  krakowianina JERZEGO GABLENZA na wiolonczelę i fortepian

"OLKUSKA POEZJA ŚPIEWANA"

"ORGANY FARY OLKUSKIEJ"  - gra Andrzej Białko

"WRACAJĄ SŁOWA I DŹWIĘKI. 95 lat Radia Kraków

"THEATRUM MECHANICUM"- muzyka elektroniczna tarnowskich twórców DROM 66 & MAROUS MARS"

W GORLICACH w Muzeum Regionalnym PTTK, do 29.09.2024 r. można oglądać wystawę „NASI TAM WIERCILI".

Ekspozycja jest dedykowana nafciarzom, którzy pracowali przy wydobyciu czarnego płynnego złota od końca XIX w. do czasów współczesnych.

Historia została opowiedziana dzięki zdjęciom pochodzącym ze zbiorów Muzeum oraz udostępnionym przez osoby prywatne.

Wystawa przypomina także o przypadającej w tym roku 170. rocznicy zapalenia przez IGNACEGO ŁUKASIEWICZA w Gorlicach, na Zawodziu, pierwszej na świecie ulicznej lampy naftowej. To było w 1854 r.

Obchodzony dwa lata temu Rok Ignacego Łukasiewicza stał się wtedy inspiracją do odbycia przez mieszkańców Ziemi Gorlickiej pielgrzymki do Watykanu.

Podczas audiencji papież Franciszek otrzymał replikę lampy.

Tę lampę wraz z dedykacją oraz zdjęcia wykonane podczas spotkania m.in. przez papieskiego fotografa Arturo Mari można zobaczyć na wystawie w Muzeum Regionalnym PTTK w Gorlicach.

O ekspozycji opowiada KATARZYNA LIANA - kustosz Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach.

Posłuchaj!

JAN DŁUGOSZ (1415 -1489) był historykiem, kronikarzem, twórcą dzieła  "Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego", duchownym, geografem, dyplomatą i wychowawcą synów króla KAZIMIERZA JAGIELLOŃCZYKA (1427 - 1492)  

W Krakowie, od 1453 r. do śmierci w 1489 r., mieszkał u stóp Wawelu.

Dziś to budynek przy Kanoniczej 25, róg ulicy Podzamcze.

Ale Jan Długosz miał także jeszcze dwa inne domy.

W WIŚLICY to XV-wieczny budynek, zbudowany z jego fundacji  w 1460 r.

W północno-zachodniej części budynku  znajduje się unikatowa gotycka polichromia z końca XV wieku, przedstawiającą Zmartwychwstałego Chrystusa oraz kobiety z krzyżem. W środku znajduje się postać klęczącego mężczyzny (prawdopodobnie Jana Długosza) otoczonego aureolą z gotyckim napisem Boże zmiłuj się na nami

Najmłodszy dom, ufundowany przez niego i wybudowany w 1476 r. to dom w SANDOMIERZU.
Od 1937 r. mieści się w nim  Muzeum  Diecezjalne.

O Janie Długoszu i jego domach opowiada  krakowianka, poetka, ANNA  PITUCH - NOWOROLSKA - miłośniczka fotografii i sztuki.

Posłuchaj!

Znany olkuski kolekcjoner pocztówek MAREK PIOTROWSKI, wraz z historykiem JACKIEM  SYPIENIEM, przygotowuje obecnie wydawnictwo „Przemysł ziemi olkuskiej na starych pocztówkach i zdjęciach”.

Dzisiaj kartki pocztowe kojarzą się z pięknymi widokami lub zabytkami.

Tymczasem na początku XX wieku, bardzo często tematem pocztówek były zakłady przemysłowe i fabryki.

Pan Marek ma swojej kolekcji kilkanaście pocztówek przedstawiających okoliczne fabryki, na przykład olkuską Emaliernię czy fabrykę papieru w Kluczach.

W wielu przypadkach są to jedyne fotografie pokazujące nieistniejące już dzisiaj fabryki, jak na przykład cementownia w JAROSZOWCU (dawna nazwa Klucze - Cementownia)

W publikacji, która ukaże się jesienią znajdzie się też zdjęcie furmanki ciągniętej przez białego konia.

Co na tym zdjęciu jest szczególnie ciekawe?

Posłuchaj!

STANISŁAWA WIDOMSKA jest poetką i prozatorką, mieszkanką PIWNICZNEJ – ZDROJU.

Debiutowała w 1990 r. Wydała tomiki wierszy: " W zakątku nieba", "Pejzaż dźwięków", "Nim zedrę zasłonę", "Dojrzewanie lata"

Tym razem opowiada o swoich "wiosennych" wierszach i przypomina początki tej pory roku w latach dzieciństwa.

Jej babcia na przykład sadziła wtedy kosaćce.

Posłuchaj!

JANINĘ KUMOREK - poetkę z MUSZYNY ZDROJU prezentowałem już w "Pejzażach regionalnych".

Mówiliśmy też o jej tomiku poetyckim wydanym w ubiegłym roku, zatytułowanym "W DRODZE".

Zawiera on ilustracje KRYSTYNY TOMASIAK.

Tym razem poezję tego tomiku recenzuje historyk literatury i krytyk literacki prof. BOLESŁAW FARON.

Posłuchaj!

W niedzielę 12.05. 2024 o godz. 9.00 z Katedry Wawelskiej wyruszy procesja z relikwiami św. Stanisław na Skałkę, do miejsca śmierci patrona Polski.

Pierwsza taka procesja odbyła się w 1253 r. a tradycja odbywania procesji w pierwszą niedzielę po 8.05. utrwaliła się w XIX w.

Szczególne znaczenie dla Polski pod zaborami miała procesja w 1879 r., w 800. rocznicę męczeńskiej śmierci krakowskiego biskupa - zauważa znawca historii Krakowa MICHAŁ KOZIOŁ.

Posłuchaj!