ZAGADKA REGIONALNA (21.01.)
- A
- A
- A
"Pejzaże regionalne" Audycja z dn. 21.01.2024 r.
Wieś i siedziba gminy w powiecie DĄBROWA TARNOWSKA.
Północną granicą tej gminy jest WISŁA.
Niegdyś był tam przystanek kolejowy na trasie TARNÓW - SZCZUCIN.
We wsi znajduje się kościół pod wezwaniem NMP Królowej Polski, rozbudowany w 1917 r. z dworskiej kaplicy i konsekrowany w 1936 r.
W ołtarzu głównym obraz Patronki kościoła namalowany przez CZESŁAWA LENCZOWSKIEGO.
W latach 1935 - 1936 w oknach świątyni zamontowano witraże figuralne wykonane w Zakładzie Witraży Stanisława Gabriela Żeleńskiego w Krakowie.
Trzy dzwony, zostały odlane w Odlewni Dzwonów Felczyńskich w PRZEMYŚLU.
Najstarszy Maria w 1931 r., a dwa kolejne Stanisław i Marcin w roku 1992.
![Dzwon wykonała Pracownia Ludwisarska Jan Felczyński w 1964 dla kościoła w Grybowie (fot. Zalasem1/Wikipedia)](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3622663/d7bbd7c6d27c2613b46d43f186aafd0egrybowzalasem1.jpg)
![](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3622658/12a391eb4efdb8ba9575d38dbfbaa361bronekzobidzy2023okladka.jpg)
UPOMINKI:
tom poezji -"Długie wieczory "BRONKA Z OBIDZY (Bronisława Kozieńskiego)
tom poezji OLGERDA DZIECHCIARZA "Reperkusje. Symfonia wierszy żałosnych".
![](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3622660/fe1c93f17ac4ea167904e81fcbc6db5bdziechciarzokladka.jpg)
tom poezji PRZEMYSŁAWA WECHTEROWICZA "Wnętrze mężczyzny jest wspaniałe".
2 płyty CD "ĆMY SZALONE. Mirosław Henryk Kalisiewicz śpiewa poezję JÓZEFA BARANA".
![](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3622662/db71eab9b0e9d2f27adfc7bb75aa23c4baranokladka1-1.jpg)
![](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623088/9b65dec877ef5c864d319e114b6af00bolkusznowosadokladka.jpg)
Olkuszanin JAROSŁAW NOWOSAD to urodzony w roku 1970 prozaik, poeta, krytyk, eseista i dziennikarz.
Ukończył polonistykę i dziennikarstwo na Uniwersytecie Śląskim.
Publikował m.in. na łamach "Akcentu", "Czasu Kultury", "Frazy", "Lampy", "Opcji", "Studium "oraz "Śląska".
Wydał 2 tomy opowiadań i trzy zbiory wierszy.
Ten najnowszy nosi tytuł " JEST TAM KTOŚ" i został opatrzony cytatem Erica Claptona.
Autor niekiedy pisze teksty piosenek. Najbardziej znaną jest piosenka "Dopóki bracie czujesz luz", wykonywana przez śląski tercet "GAYGA & PAZUR & KYKS".
Posłuchaj!
![(fot. Jacek Sypień)](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623090/50492084f6cc5c2cfaf8c04b63c89e7eolkusznowosadjaroslaw.jpg)
![](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623169/2280fe138d652bf985613cfb03963c36tarnowmuzeumhistorii.jpg)
Do 21 kwietnia 2024 r. w Muzeum Historii Tarnowa i Regionu, (Rynek 20-21) czynna jest wystawa “Wstęgowy Gwoździec – życie w wiosce pierwszych” rolników sprzed 7 tys. lat”.
![GWOŹDZIEC (fot. Waldi 11/Wikipedia)](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623111/9248cbb7b55625c5b72680c756f6e85fgwozdziecwaldi11.jpg)
GWOŹDZIEC - to dziś licząca niespełna tysiąc mieszkańców wioska w gminie ZAKLICZYN NADA DUNAJCEM".
Na tarnowskiej ekspozycji zaprezentowano wyniki interdyscyplinarnych badań w tej miejscowości wczesnoneolitycznej osady kultury ceramiki wstęgowej rytej.
![(fot. ze zbiorów Muzeum Historii Tarnowa i Regionu)](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623115/69881df67a3322c7d2e995d0102949e1gwozdziecwystawa2.jpg)
Wystawa podzielona jest na segmenty ukazujące poszczególne aktywności życia mieszkańców wioski sprzed 7 tys. lat, dotyczących zarówno sfery materialnej jak i duchowej.
Zaprezentowano najciekawsze zabytki pozyskane w trakcie przeprowadzonych badań wykopaliskowych (9 sezonów), którym towarzyszą plansze z informacjami stanowiącymi efekt analiz zespołu badaczy z różnych dziedzin (m.in. archeobotaniki, archeozoologii, traseologii).
![(fot. ze zbiorów Muzeum Historii Tarnowa i Regionu)](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623117/4d2175ffdede0acd06c85c368335953dgwozdziecwystawa.jpg)
Badania prowadzone były przez Muzeum Okręgowe w Tarnowie oraz Instytut Archeologii i Etnologii PAN w ramach grantu finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki, pt. „Najstarsza faza kultury ceramiki wstęgowej rytej w Małopolsce (5600/5500-5300 BC) – geneza, datowanie, osadnictwo gospodarka”.
Wynikiem pracy zespołu naukowców jest publikacja pt. „Najstarsza osada kultury wstęgowej rytej z terenu Polski. Gwoździec stan. 2, gm. Zakliczyn” (red. Agnieszka Czekaj-Zastawny, Anna Rauba-Bukowska, Agnieszka Kukułka) wydana przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN i Muzeum Okręgowe w Tarnowie.
Opowiada o tym kuratorka wystawy archeolożka AGNIESZKA KUKUŁKA.
Posłuchaj!
![](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623120/370ffd39ffed8305568695f890ca986bkukulkaagnieszka.jpg)
![](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623130/0eb7dbe20a49c1104c62872396cdf770dabrowatarnowskasynagoga-2.jpg)
Dyrektor Dąbrowskiego Domu Kultury PAWEŁ CHOJNOWSKI jest także przewodnikiem w Ośrodku Spotkania Kultur, w dawnej synagodze w DĄBROWIE TARNOWSKIEJ.
Na jej sklepieniu są malowidła ze znakami zodiaku, które w potocznym odbiorze kojarzone są zazwyczaj z wróżbami i horoskopami, ale w przypadku judaizmu to skojarzenie błędne i mylące.
Dlaczego?
![](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623132/f6763cf92485fdd085e0f46c7a0c1adadabrowatarnowskaznakizodiaku.jpg)
Posłuchaj!
![](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623133/a05abef83e03996a1a326e6a496f103achojnowski.jpg)
![FLORYNKA Cerkiew św. Michała Archanioła (fot. Henryk Bielamowicz/Wikipedia)](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623137/aac26c6038826a0c85a7fb312fcbf7c6florynkamichalaarchaniolahb-1.jpg)
EMILIAN CZYRNIAŃSKI urodził się w łemkowskiej rodzinie we wsi FLORYNKA koło Grybowa w 1824 r.
To chemik, współzałożyciel Akademii Umiejętności, w latach 1874 -1875 rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Prowadził własną walkę z zaborcą austriackim, nie używając, wbrew zaleceniom wiedeńskich władz, języka niemieckiego podczas zajęć.
Jego postawa skończyła się na szczęście tylko naganą, ale był już o krok od dymisji.
![(fot. Walery Rzewuski/Wikipedia)](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623139/3e335b944ae9f37762cb45f07f15062eczyrnianskiwaleryrzewuski-2.jpg)
Emilian Czyrniański podjął się próby systematyki polskiej terminologii chemicznej.
W badaniach praktycznych poddawał próbom chemicznym wody mineralne,i przyczynił się do rozwoju turystyki sanatoryjnej w Krynicy oraz w innych miejscowościach.
Był autorem koncepcji, że atomy są podzielne i składają się z wirujących "niedziałków", czym wyprzedził koncepcję duńskiego fizyka NIELSA BOHRA (1885 - 1962) badającego strukturę atomu.
![(fot.Kordian/Wikipedia)](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623141/ba841ba8a42641c6db7aeb04b95f2decczyrnianskirakowicelukasz2-1.jpg)
Twórca Katedry Chemii na UJ Emilian Czyrniański zmarł na atak serca w roku 1888 i spoczął na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Jego życiorys przedstawia prof. RYSZARD TADEUSIEWICZ z Akademii Górniczo - Hutniczej, ceniony popularyzator wiedzy naukowej.
Posłuchaj !
![](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623145/cbc45e8d77714d0acbca6d8f4c963a09tadeusiewiczprzemawia.jpg)
![(fot. Jerzy Opioła/Wikipedia)](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623149/97ee250069f8379c22bb5b72ce9c54c6piwniczna-zdrojjerzyopiola-3.jpg)
MARIA MAŚLANKA - PAZGAN jest mieszkanką PIWNICZNEJ - ZDROJU, członkinią Zespołu "Dolina Popradu".
Śpiewa w nim od chwili jego założenia czyli od 1965 r.
![(fot. Izabela Kulig)](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623153/f50740fb080ccdfdc25d7f523637a650piwnicznadolinapopradu.jpg)
Miała wtedy 16 lat, gdy do zespołu przyprowadziła ją jej mama BRONISŁAWA FIEDOR, która pięknie śpiewała i organizowała życie kulturalne w przysiółku Piwnicznej zwanym WALCZAKI.
W okresie Bożego Narodzenia wraz z sąsiadami organizowała przedstawienia jasełkowe.
Posłuchaj!
![(fot. Izabela Kulig)](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623214/2df777979210c672de3fe7ca3f722975piwnicznamaslankpazgan.jpg)
![](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623156/1d2fefc02cdf136fb0228dfe53b29969czosnykauniwersalny.jpg)
PIENIĄŻKOWIE herbu Odrowąż, to małopolska rodzina o patriotycznym rodowodzie.
Tarnowski historyk MIECZYSŁAW CZOSNYKA twierdzi, że powstańcze tradycje obejmują co najmniej sześć pokoleń.
Pierwszym na tej liście jest JAN ODROWĄŻ PIENIĄŻEK (1725-1817) stolnik łukowski. który walczył z Moskalami w 1768 r. w okresie Konfederacji Barskiej. W jego posiadaniu były między innymi majątki Koszary oraz Młynne koło Limanowej.
Na uwagę szczególnie zasługuje życiorys dziedzica wsi KOWALOWA koło Ryglic, powstańca styczniowego CZESŁAWA FELICJANA PIENIĄŻKA (1844 -1917), literata i publicysty, nauczyciela, którego uczniem był poeta Lucjan Rydel. Jego synów do chrztu trzymali Józef Ignacy Kraszewski oraz Jan Matejko.
Posłuchaj!
![(fot. Mach 240390/Wikipedia)](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623281/acece536e835869f956f9dfcc6d6103dkrakowmuzeumarcheologicznemach-240390-1.jpg)
W niedzielę 19.02.1911 r. z więzienia św. Michała w Krakowie (dziś budynek Muzeum Archeologicznego przy ul. Poselskiej 3) uciekło 8 więźniów, znanych złodziei i włamywaczy.
Jeden z nich nazywał się notabene JÓZEF OPRYCH!
Wydarzenie to opisywała szeroko krakowska prasa, między innymi "Nowa Reforma" oraz "Naprzód".
Kto zaplanował ucieczkę, w jaki sposób więźniowie wydostali się na wolność i jak długo jej zażywali?
O tym opowiada znawca historii Krakowa MICHAŁ KOZIOŁ.
Posłuchaj!
![](https://sdm.radiokrakow.pl/data/article/3623279/b9fa4e72e82a6390f01f39d344250c45koziol-michal-4.jpg)
Najnowsze
-
21:50
Sprzątanie po tarnowsku, czyli gruntowne czyszczenie miasta przed urzędniczą wizytacją.
-
20:35
Pierwszy punkt Puszczy ...i Górnika
-
19:24
Geolog: Kiedyś rozbijaliśmy termometr i udawaliśmy, że jesteśmy zdrowi. Dziś w końcu mówi się o zanieszyszczonym terenie kombinatu
-
19:08
Kamala Harris prowadzi kampanię wojowniczo, będą padały zarzuty
-
18:47
Gorąca atmosfera w Bochni. "Władza zafundowała sobie kryzys wizerunkowy"
-
17:12
AWF chce mieć centrum wspinaczkowe na światowym poziomie. Plan jest, brakuje pieniędzy
-
16:32
Krakowski magistrat będzie poprawiał uchwałę krajobrazową. Część przepisów zostanie zaostrzona
-
15:56
W Olimpijskiej Reprezentacji Polski w Paryżu przeważają kobiety
-
15:50
Uszkodzony gazociąg na zakopiance w Myślenicach! Straż pożarna ewakuuje część mieszkańców
-
15:37
Gdzie jesteś sasanko? Zarząd Zieleni Miejskiej będzie walczyć z gatunkami inwazyjnymi
-
15:17
Krakowskie pogotowie ds. dzikich zwierząt ma nowy pomysł na walkę z plagą dzików w mieście
-
20:46
Uwaga kierowcy - utrudnienia na obwodnicy Krakowa. Między węzłami Kraków Skawina a Kraków Południe w stronę Tarnowa… https://t.co/aWCDRAdztU
-
18:19
Kraków: prokuratura złożyła apelację od wyroku dla aktora Jerzego S. https://t.co/4IBqL4fLxF
-
15:39
#PomysłNaMajówkę w Bobowej. Choć Żydzi nie powrócili do miasteczka na stałe po II wojnie światowej, to jednak samo… https://t.co/KDQZOGN34I
-
13:55
RT @Kamil_Wszolek: Jak przygotować dziecko do życia w sieci? O tym porozmawiam dziś z Magdaleną Bigaj autorką książki "Wychowanie przy ekr…
-
12:33
W maju w Pobiedniku Wielkim startuje 60. Lot Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki https://t.co/p8YpCu8qgJ
-
11:03
Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 783. W Makowie w powiecie miechowskim doszło do zderzenia trzech samochodów: cię… https://t.co/vHPqQzgNvM
-
10:11
#RozmowaRadiaKraków @Lukasz_Kmita: Rozważam wydanie rozporządzenia ws. zakazu przebywania na terenach zagrożonych z… https://t.co/IK9DHSKekF
-
09:44
Pojawiło się nowe zapadlisko na os. Gaj w Trzebini https://t.co/S6agoI2Hw1
-
09:21
Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 955. W Sułkowicach w powiecie myślenickim doszło do zderzenia dwóch samochodów o… https://t.co/2WKuvfJcrm