"Pejzaże regionalne" Audycja z dn. 24.12. 2023 r. WIGILIA

ZAGADKA REGIONALNA (24.12.)

ŻUKOWICE STARE - to wieś w gminie LISIA GÓRA w powiecie tarnowskim.

Tam przed 150. laty w Wigilię Bożego Narodzenia 24.12. 1883 r. urodził się przyszły aktor teatralny i filmowy, pisarz, publicysta, założyciel i dyrektor Teatru "ATENEUM" w Warszawie.

Ukończył szkołę podstawową w TARNOWIE.

Relegowany z tarnowskiego gimnazjum za działalność w postępowej organizacji patriotyczno-radykalnej Promieniści, gdzie wraz z MARIANEM KUKIELEM (1885 -1973) i KAROLEM RADKIEM (1885 - 1937) współtworzył koło tarnowskie.

Początkowo trafił do gimnazjum w JAŚLE.

Maturę złożył eksternistycznie w 1903 r. w gimnazjum w BOCHNI.

Na Uniwersytecie Jagiellońskim studiował prawo, historię sztuki, polonistykę i przyrodę, jednak po dwóch semestrach przerwał studia.

Na utrzymanie zarabiał jako korektor w socjalistycznym dzienniku "NAPRZÓD" wydawanym przez Polską Partię Socjalistyczną.

Jeszcze podczas studiów zaczął interesować się teatrem.

W 1904 r. zaczął występować w Teatrze Ludowym w KRAKOWIE przy ulicy Krowoderskiej.

Zmarł w 1945 r. i spoczął na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Jest dziś patronem stołecznego Teatru "Ateneum" oraz teatrów w ŁODZI i OLSZTYNIE.

Na południu Polski ma ulice w Krakowie, Tarnowie, Oświęcimiu i Tychach.

Proszę podać jego imię i nazwisko.

ADRES INTERNETOWY: [email protected]

                                          do godz. 7.30 dnia 24.12. 20023 r.

UPOMINKI:

tomik " KRAKÓW POEZJI" Jacka Lubarta - Krzysicy i Wojtka Kowalczyka

tomik poezji "WSZECHŚWIAT W NAS" Zbigniewa Mirosławskiego

Almanach Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego O złotą gałązkę jabłoni"

płyta CD "Wracają słowa, wracają dźwięki" 95 lata Radia Kraków".

płyta CD (podwójna) z nagraniami organowymi w polskim kościele Świętych Piotra i Pawła w TBILISI w Gruzji

WANDA ŁOMNICKA - DULAK poetka i regionalistka z PIWNICZNEJ - ZDROJU, członkini Zespołu "DOLINA POPRADU" przypomina zwyczaje Górali Nadpopradzkich związane z dniem WIGILII BOŻEGO NARODZENIA.

Z czego przyrządzano postne potrawy wigilijne, kto podawał do stołu,  czy były na nim talerze, dlaczego koń nie otrzymywał wigilijnego jadła i kiedy pojawił się w chatach podłaźnik?

Posłuchaj także  wigilijnego wiersza piwniczańskiej poetki !

JOLANTA MARTIS pochodzi z OSTROŁĘKI.

Jest psycholożką i misjonarką świecką.

Wraz z mężem MAXEM i córką KASIĄ od 3 lat mieszka w Żywcu, dokąd przeprowadziła się z Wielkiej Brytanii.

Wspomina lata dzieciństwa i porównuje atmosferę przeżywania Bożego Narodzenia w rodzinnej okolicy, z tą, z którą spotkała się w Żywcu.

Opisuje też bożonarodzeniowe tradycje w Anglii, na Timorze Wschodnim oraz w południowych Indiach, skąd pochodzi rodzina jej męża.

Posłuchaj!

Rok 2023 był rokiem jubileuszu 135 lecia Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie.

Założył go w 1888 r. profesor historii Kościoła i prawa w Seminarium Duchownym w Tarnowie, jego ówczesny rektor ks. JÓZEF BĄBA (1849 - 1936).

Urodził się w biednej rodzinie rolniczej w PŁAZIE koło Chrzanowa.

Po zdaniu matury w Gimnazjum św. Anny w Krakowie, wstąpił do służby w austriackiej armii i w Wiedniu studiował teologię.

Święcenia kapłańskie przyjął w Wigilię Bożego Narodzenia 24.12.1874 r. z rąk biskupa tarnowskiego JÓZEFA  ALOJZEGO PUKALSKIEGO (1798 -1885)

Jak potoczyła się dalsza kariera tego duchownego, założyciela pierwszego na polskich ziemiach muzeum kościelnego? - wyjaśnia historyk sztuki, dyrektor Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie ks. dr PIOTR  PASEK.

Posłuchaj!

TADEUSZ TERTIL (1864 -1925) prawnik i polityk, był burmistrzem TARNOWA w latach 1907 -1923.

Położył ogromne zasługi dla rozwoju infrastruktury miejskiej, nie opuścił Tarnowa w czasie okupacji rosyjskiej od listopada 1914 r. do maja 1915 r.

O jego rodzicach, o latach młodzieńczych, działalności adwokackiej i niepodległościowej przed wyborem na urząd burmistrza, opowiada tarnowski historyk WOJCIECH SYPEK - autor przygotowywanej do druku publikacji " TADEUSZ TERTIL - TARNOWSKI MĄŻ STANU".

Posłuchaj !

Historyk ADRIAN RAMS jest kustoszem Muzeum Miasta Jaworzna.

Wiosną tego roku detektorysta przekazał placówce przedmiot znaleziony w trudnodostępnym terenie na granicy Jaworzna i Chrzanowa.

To toporek, który został poddany ekspertyzie prof. MACIEJA PAWLIKOWSKIEGO z Akademii Górniczo - Hutniczej.

Czy udało się określić wiek i pochodzenie tej siekierki i czy będzie ona nowym eksponatem jaworznickiego Muzeum?

Posłuchaj!

TADEUSZ GILLERT urodził się w 1932 r. w KRAKOWIE.

Zmarł w maju 2021 roku.

Był inżynierem górnikiem, absolwentem AGH, ale do historii przeszedł jako wybitny konstruktor krakowskich szopek.

W Konkursie szopek krakowskich uczestniczył od 1948 r.

W roku 2017 otrzymał Odznakę honorową "Zasłużony dla Kultury Polskiej".

Był członkiem Stowarzyszenia Nieprofesjonalnych Plastyków Ziemi Krakowskiej i Stowarzyszenia Twórców Ludowych.

Mieszkał w KRZESZOWICACH.

Wspomina go jego sąsiadka MARIA OSTROWSKA - emerytowana nauczycielka języka polskiego w Liceum Ogólnokształcącym w Krzeszowicach.

Posłuchaj!

Jedną z atrakcji CIĘŻKOWIC jest Skamieniałe Miasto.

To rezerwat przyrody nieożywionej położony na prawym brzegu rzeki BIAŁA DUNAJCOWA na Pogórzu Ciężkowickim, na grzbiecie oraz na zachodnich i północnych stokach wzniesienia SKAŁA (367 m).

Kiedy powstały te skały, z czego są zbudowane i jakie legendy wiążą się z tym miejscem ? - wyjaśnia przewodniczka beskidzka KATARZYNA HOŁDA - edukatorka Małopolskiego Centrum Edukacji Ekologicznej w CIĘŻKOWICACH w powiecie tarnowskim.

Posłuchaj!