Sejmik to organ stanowiący o kontrolny na poziomie województwa. W uproszczeniu - to taka rada miasta, tyle że zajmująca się obszarem całego regionu.
Radni sejmiku - podobnie jak radni miejscy, gminni i powiatowi - wybierani są bezpośrednio przez wyborców, którzy zaznaczają nazwisko swojego kandydata. Kadencja trwa pięć lat. Liczba radnych sejmiku zależy od liczby mieszkańców danego regionu. Województwa do dwóch milionów mieszkańców mają 30 radnych, a kolejnych trzech radnych przypada na każde rozpoczęte pół miliona osób. Najwięcej radnych, 51 ma województwo mazowieckie. 45 radnych ma województwo śląskie. Małopolska jest na trzecim miejscu pod względem liczebności i ma 39 radnych.
A jakie kompetencje ma sejmik?
Przede wszystkim rozdziela pieniądze z budżetu województwa. I decyduje o mieniu i instytucjach zarządzanych przez wojewódzki samorząd. Decyduje zatem o budowie i modernizacji dróg wojewódzkich, inwestycjach i doposażeniu wojewódzkich szpitali czy wojewódzkich instytucji kultury. Sejmik może także - między innymi - emitować dla województwa obligacje, zaciągać kredyty. Powołuje stowarzyszenia, fundacje i spółki i decyduje o przystąpieniu do nich (przykład to powołanie spółki, która organizowała Igrzyska Europejskie w 2023 roku). Radni ustalają też zasady udzielania stypendiów dla uczniów i studentów, oraz strategię współpracy i krajowej i międzynarodowej regionu. Do sejmiku należy także powołanie zarządu województwa, czyli marszałków i wicemarszałków, a nawet ustalenie wysokości pensji marszałka. Sejmik ma też powierzone zadania na mocy ustaw. I tak na przykład uchwały o zakazie palenia węglem - procedowane są właśnie przez sejmik.
Tak było w przypadku Krakowa. Mimo że zakaz dotyczył miasta, to nie miejska rada mogła podjąć decyzję. Tak wynika z ustawy "Prawo ochrony środowiska".
Na koniec trochę historii
Sejmiki istniały od 1990 roku. W każdym województwie (wtedy było ich więcej, bo aż 49) sejmik samorządowy składał się z reprezentantów rad gmin. Pełnił funkcje jedynie opiniodawcze i reprezentacyjne. Orzekały też w sprawach odwołań od decyzji administracyjnych wójta lub burmistrza. Po reformie administracji z 1998 roku sejmik zyskał nowe funkcje i nową rangę. Nie tylko decyduje o ważnych zagadnieniach wykraczających poza gminę i powiat, ale też w pewnym sensie - swoją strukturą i znaczeniem - pomaga mieszkańcom związać się z regionem. Zwłaszcza tak pięknym, jak Małopolska.